Netflix tạo địa chấn tại Hollywood khi bỏ 83 tỷ USD thâu tóm Warner Bros Discovery (WBD). Vụ sáp nhập được nhiều chuyên gia cảnh báo gây thảm họa cho điện ảnh truyền thống. Động thái không chỉ quét sạch tham vọng của các đối thủ như Paramount hay Comcast, mà còn đảo lộn cán cân quyền lực hơn một thế kỷ của các hãng phim lớn.
Quét sạch gã khổng lồ điện ảnh
10 năm trước, khi được hỏi về tác động của phát trực tuyến đối với truyền hình cáp truyền thống, David Zaslav – CEO và chủ tịch của Warner Bros Discovery (WBD) – thẳng thừng đáp trả: “Netflix lẽ ra không bao giờ nên xuất hiện”.
Lúc đó, ông bày tỏ nỗi thất vọng trước việc ngành công nghiệp điện ảnh chậm thích ứng với thay đổi công nghệ.
Mười năm sau, câu nói đó có càng khiến Zaslav trăn trở hơn. Netflix – đối thủ từng khiến toàn bộ Hollywood phải thay đổi mô hình kinh doanh – nay đã đạt thỏa thuận trị giá 83 tỷ USD để giành quyền kiểm soát studio và mảng streaming của chính WBD.
Zaslav là một trong những CEO có mức đãi ngộ cao nhất Hollywood, với mức lương lên đến 50 triệu USD/năm. Vì vậy, giới quan sát cho rằng cá nhân ông gần như không chịu ảnh hưởng gì trước thương vụ chấn động này.
Tuy nhiên, xét trên diện rộng, chiến thắng bất ngờ nhưng thuyết phục của Netflix trong cuộc đấu thầu cho thấy bước chuyển lớn trong cấu trúc quyền lực của ngành truyền thông Mỹ.
Sau hơn một thế kỷ chịu sự chi phối của giới truyền thông tự do California, Hollywood đang dịch chuyển mạnh mẽ vào tay các tập đoàn công nghệ.
Sức hấp dẫn của WBD với Netflix là điều dễ hiểu. Hãng phim này sở hữu một trong những thư viện nội dung đồ sộ nhất Hollywood, từ series Harry Potter, các siêu phẩm thuộc Vũ trụ DC như Batman tới những dòng phim kinh điển như Casablanca, Citizen Kane và series truyền hình ăn khách Friends.
Song song đó, thông qua HBO, Netflix có cơ hội nắm giữ series ăn khách lớn nhất những năm gần đây như Game of Thrones, Succession, The White Lotus hay The Last of Us. Giá trị của kho nội dung này phản ánh rõ qua mức giá 27,75 USD cho mỗi cổ phiếu mà Netflix chấp nhận bỏ ra, tương ứng giá trị doanh nghiệp 82,7 tỷ USD.
Dù kết quả không quá bất ngờ, nỗ lực thành công của Netflix vẫn gây chấn động. Trước đó, Paramount – gã khổng lồ vừa được gia đình tỷ phú Ellison mua lại với giá 8 tỷ USD – ban đầu được xem là ứng viên sáng giá nhất. Paramount có loạt động thái thâu tóm mạnh mẽ từ mùa hè, tham vọng mua toàn bộ WBD, bao gồm cả CNN.
Paramount cũng được “chống lưng” do gia đình Ellison có mối quan hệ mật thiết với Tổng thống Donald Trump. Tổng thống Mỹ được cho là đã ủng hộ thương vụ Paramount thâu tóm WBD, một phần vì thương vụ sáp nhập có thể giúp đồng minh của tổng thống Mỹ nắm quyền kiểm soát CNN, kênh truyền hình mang xu hướng chống lại ông Trump.
Đến khi thất bại, Paramount thể hiện rõ sự bất mãn. Trong bức thư gửi chủ tịch Zaslav, hãng phim cáo buộc WBD từ bỏ quy trình giao dịch công bằng, chọn cách làm vội vàng với kết quả được định sẵn cho một nhà thầu duy nhất (ám chỉ Netflix).
Netflix cũng đã càn quét, bỏ xa đối thủ đáng gờm khác là Comcast – tập đoàn sở hữu Sky (một trong những kênh truyền hình lớn nhất nước Anh) tại Mỹ. Thất bại này khiến Sky rơi vào thế khó. Thương hiệu đối mặt việc mất bản quyền độc quyền các chương trình của HBO sau khi HBO Max ra mắt tại Anh vào tháng 3. Trong bối cảnh dịch vụ streaming ngày càng hợp nhất và thu hẹp đầu mối, vị thế nhà tổng hợp nội dung của Sky bị đe dọa.
Cuộc đua giành WBD được ví như “bom tấn Hollywood” đối với giới truyền thông ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Nhưng phía sau những màn ganh đua ấy là câu chuyện lớn hơn mang tên sự trỗi dậy không gì cản nổi của Netflix.
Việc Netflix mua WBD thể hiện hành trình ngoạn mục không ai ngờ của công ty từ dịch vụ bán DVD qua email đến vị thế ông trùm giải trí toàn cầu. Khi Netflix tung dịch vụ streaming năm 2007, các hãng phim ở Hollywood gần như thờ ơ, sẵn sàng cho thuê lại nội dung để kiếm thêm doanh thu. Nhưng khi Netflix bắt đầu tự sản xuất chương trình, hãng phim truyền thống nhận ra đối thủ thực sự, nhưng đã quá muộn.
Sự trỗi dậy của Netflix mở ra thời kỳ chi tiêu khổng lồ, khi các doanh nghiệp lâu đời lẫn tân binh đều chạy đua giành người đăng ký. Nhu cầu giải trí tăng mạnh mẽ trong giai đoạn phong tỏa vì đại dịch COVID-19.
Sau cuộc chiến kéo dài, kẻ chiến thắng cuối cùng là Netflix. Gã phát trực tuyến khổng lồ đang từng bước củng cố quyền lực tại Hollywood.
Đây không phải diễn biến duy nhất cho thấy sự chạy đua của các tập đoàn công nghệ vào lĩnh vực điện ảnh.
Năm 2022, Amazon bỏ ra 8,5 tỷ USD thâu tóm MGM – hãng phim đứng sau thương hiệu James Bond. Cùng năm, Apple ghi dấu ấn tại Hollywood bằng chiến thắng Oscar hạng mục Phim xuất sắc nhất với CODA.
Paramount lại rơi vào quyền kiểm soát của tỷ phú Larry Ellison. Hiện chỉ còn Disney và Universal (thuộc Comcast) là hai hãng lớn chưa rơi vào tầm ảnh hưởng của Thung lũng Silicon.
Dù WBD tuyên bố thương vụ sáp nhập của Netflix mở ra chương mới cho hãng phim hơn 100 năm tuổi, thực tế phản ánh tập đoàn đang thụt lùi, không theo kịp thời đại số. WBD từng trải qua thương vụ sáp nhập 43 tỷ USD vào năm 2022, với kỳ vọng tạo ra tập đoàn đủ lớn để cạnh tranh trong kỷ nguyên streaming. Nhưng chỉ sau ba năm, tập đoàn này đã bị chia đôi. Điều thảm họa là phần trọng yếu rơi vào tay đối thủ hùng mạnh nhất.
Việc Netflix tiếp quản WBD khiến Hollywood rúng động. Cả WBD và Netflix cho biết họ có thể tiết kiệm đến 3 tỷ USD/năm trong vòng ba năm, làm dấy lên lo ngại đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn.
Jason Kilar, cựu CEO Warner Media, nói về tình thế bắt buộc éo le của WBD: “Nếu tôi được giao nhiệm vụ giảm cạnh tranh tại Hollywood, tôi không thể nghĩ ra cách nào hiệu quả hơn việc bán WBD cho Netflix”.
Một lo ngại khác là tương lai ngày càng thảm hại của phim chiếu rạp, nhất là khi Netflix ngày càng bành trướng nội dung phát trực tuyến với mức đầu tư khủng, chất lượng vượt xa phim điện ảnh.
Giữa biến động sáp nhập, ông James Cameron – đạo diễn của kiệt tác điện ảnh Titanic, Avatar, một trong những nhà làm phim có ảnh hưởng lớn nhất Hollywood – thẳng thắn nhận định thương vụ Netflix thâu tóm WBD sẽ là thảm họa.
Ông cho rằng nền tảng không ưu tiên rạp chiếu trở thành chủ sở hữu hãng phim hơn 100 năm tuổi khiến toàn bộ hệ sinh thái điện ảnh bị xáo trộn. Cameron nhấn mạnh Netflix vốn chỉ phát hành phim rạp trong 7-14 ngày để đủ điều kiện tranh Oscar, sau đó đẩy toàn bộ lên streaming, mô hình mà ông từng mô tả là “hỏng ngay từ gốc rễ”.
Không chỉ lo ngại về phát hành rạp, đạo diễn lừng danh nhiều lần cảnh báo về sự thống trị của thuật toán trong quy trình sản xuất nội dung của các nền tảng phát trực tuyến. Việc để dữ liệu và thuật toán quyết định dự án nào được “bật đèn xanh” khiến ngành điện ảnh đánh mất sự đa dạng và tham vọng sáng tạo, đặc biệt là các bom tấn kỹ xảo dài hơi với kinh phí hàng trăm triệu USD.
“Khi thuật toán quyết định mọi thứ, linh hồn của điện ảnh không còn nữa”, Cameron nói trên podcast The Town.
Đáp lời ông trùm điện ảnh, Netflix trấn an rằng họ sẽ duy trì hoạt động của Warner Bros và tiếp tục phát hành phim tại rạp.
Ngoài ra, thương vụ hợp nhất hai trong số những nền tảng streaming lớn nhất nước Mỹ chắc chắn đối mặt sự giám sát gắt gao của cơ quan quản lý. Lo ngại lớn nhất là nguy cơ giá thuê bao tăng. Netflix thậm chí có thể phải từ bỏ HBO để được phê duyệt.
Netflix dự báo thỏa thuận mất khoảng 12-18 tháng để hoàn tất, cho thấy mức độ giám sát có thể kéo dài. Công ty cũng đồng ý chi 5,8 tỷ USD phí chấm dứt nếu thương vụ thất bại. Tuy nhiên, với Netflix, tất cả rào cản chỉ là “phần nhỏ” trong cái giá phải trả trong thương vụ chơi tất tay nhằm củng cố vị thế thống trị tại Hollywood một lần và mãi mãi.